Sosyal medya ve Whatsapp gibi Messenger hizmetlerini kullanan giderek çok sayıda insan yalan haberlerle karşılaşıyor. Korona pandemisi dezinformasyonu besleyen zemini hazırladı ve bunu sürdürüyor. Ortada sesli mesajlar dönüyor, şüpheli tedavi araçlarına ve sahte sağlık önerilerine ya da virüsün kaynağına veya Covid aşısına ilişkin komplo mitleri içeren video filmlerine bağlantılar paylaşılıyor.  Sorun; öncelikle özel alanda yayılan haberlerin bir o kadar inandırıcı sayılmasıdır. Ciddilikten yoksun haberleri anlık tepkiyle yaymamamız bir o kadar önemlidir.

Paylaşma yerine eleştirel bir bakışla sorgulamak

Yalan haberleri yayan özel şahıslar bunu çoğu kez kötü niyetle değil, endişe duydukları için yapıyorlar. Yalan haberler yeri geldiğinde güvensizlik ortamı yaratıyor ya da panik duygusu yayıyorlar. Bir haber ne kadar duygusal olursa o kadar çok yayılıyor. Buna katkıda bulunmamak ve sakin kalmak bir o kadar önemlidir. Bu nedenden ötürü şüpheli içerikleri incelemeden paylaşmayın!

Kaynakları incelemek

Şüpheli haberleri iki başka kaynakla karşılaştırmak her zaman faydalıdır. Örneğin federal devlet ve eyaletlerin resmi internet sayfalarından Portale von Bund und Ländern ve de kamu yayıncılığı yapan haber programlarından ve ciddi günlük ve haftalık gazetelerden bilgi edinin.

Doğrulanmış kaynakların mavi tik onay işareti var

Sosyal iletişim ağlarında resmi kurum ve kuruluşların doğrulanmış hesaplarına güvenin (mavi tik işaretinden anlaşılır) ve web sayfasının künye bilgilerine bakın. Web sayfası içeriklerinden sorumlu bir kişi ve eksiksiz adres bilgileri verilmiş olmalıdır. Sadece anonim bir e-posta adresi değil. Güvenilir bilgi kaynaklarını buradan bulabilirsiniz hier

Bir resmin kaynağı kontrol edilebilir

Manipule edilen resimler tersine görsel arama aracılığıyla incelenebilir: Bunun için resim ya da URL’si bir arama motoruna yüklenebilir ve nereden edinildiği öğrenilir.

Araştırmalar her zaman temsili değildir

Gelen haber bir araştırmaya işaret ediyorsa hemen bilimsel bir kanıt izlenimi edinilir. Fakat bu halde de şu konuları sorgulamalısınız:

• Araştırmayı yapan kim?

Araştırmanın ciddi bir kurum tarafından yapılmış olmasına dikkat edin. Örneğin bu, birçok araştırma yayınlamış olan saygın bir kurum mudur? Eğer öyleyse, bu araştırma sonuçları hakkında ciddi yayın organlarında hangi haberlerin çıktığı gözden geçirilebilir. Özellikle araştırma görevini kimin verdiğine bakın. Araştırma sonuçlarının belli bir yönde olması kendi çıkarlarına hizmet ediyor olabilir mi?

• Araştırmayı kim finanse etti?

Araştırmayı kimin finanse ettiğini inceleyin. Araştırmalar işletmeler tarafından finanse edilince sonucun arkasında ekonomik çıkarlar yatabilir. Ayrıca araştırmanın arkasında elbette siyasi çıkarlar da bulunabilir.

• Sonuç ne kadar sağlamdır?

Çoğu kez sözde geçici araştırmalardan alıntı yapılır. Bu konuda  dikkatli olmak gerekir. Çünkü bu sonuçlar henüz bilimsel olarak kanıtlanmamış ve temsili değildirler. Bilim insanları önce küçük vaka gruplarından yola çıkarak bir hipotez, yani iddiada bulunurlar. İkinci adımda bunu istatistiksel araştırma yöntemleri ile incelerler.

Geçici araştırmalar dolayısıyla, genellikle sadece bir iddia ama bilimsel bir kanıt değildirler.

Olguların kontrolünden faydalanın

Kamu yayıncılığı yapan medya kuruluşları ve diğer bağımsız kuruluşlar tek tek yalan haberi inceleyerek düzeltiyorlar. “Korona“ konusu bu bağlamda giderek daha geniş yer kaplıyor. Olguları kontrol edenlerden bazıları:  Recherchezentrum Correctiv,  Podcast der Bundeszentrale für politische Bildung zu Verschwörungstheorien,  Avrupa Dışişleri dezinformasyonla mücadele servisinin yürüttüğü kampanya Kampagne EU vs. Disinfo ve Dünya Sağlık Örgütü’nün sunduğu  WHO Myth busters (İngilizce).