Yalan haberler her zaman vardı. Yanlış bilgi yanlışlıkla yayıldığı sürece bunun pek tehlikesi de olmaz. Genel olarak asparagas haber denir ya da asılsız bilgi olarak bilinirler. Ve bazı yanlış haber hatta komik bile olabilir. O zaman o kadar şişirilmiş ve abartılmış olurlar ki, doğrudan mizah amaçlı yazıldıkları hemen anlaşılır.

Yanıltıcı ve yanlış bilgiler ne zaman insanları kasıtlı bir şekilde aldatma ya da etkileme amacını taşır ve bu hedefe yönelik bir şekilde yaygınlaştırılırlarsa tehlikeli olurlar. O zaman buna dezenformasyon denir. Yani yalan haberle arasındaki asıl fark ardında yatan amaçtır.

Dezenformasyon yanıltıcı derecede gerçek görülebilir.

Kasıtlı dezenformasyonu bu şekilde tespit etmek nitekim kolay değildir. Kimi zaman olaylar tamamen uydurulur, kimi zaman kasıtlı olarak bağlam dışı ortaya konulur, abartılır ya da ana bilgiler saf dışı bırakılır ve yanlış bir izlenim doğar. Ve bunlar her zaman metin halinde değildir. Resimler ya da video filmleri günümüzde giderek daha kolay bir şekilde manipule edilebiliyorlar ( Deep Fakes diye adlandırılır). Bunun ötesinde gerçeği prensip olarak çarpıtarak yansıtma çabası da sözkonusu olabilir. Örneğin sayıların ya da alıntıların bağlamdan kopuk bir şekilde ortaya konulması, bir azınlık görüşünün çoğunluk görüşü olarak yansıtılması ya da tek tek makalelerin erişim gücü yapay bir şekilde manipule edilerek.

Yakın geçmişte yurtdışından kasıtlı dezenformasyon kampanyaları yürütüldü. Aşırı sağcı gruplar da Korona pandemisini komplo mitlerini yaymak için kullandılar. Bu dezenformasyonlar tehlikelidir. Çünkü amaç, bizi toplum olarak bölmektir. Zarar verme hedefine hizmet ediyorlar. Mevcut uyuşmazlıklar ve tartışmaların sertleşmesi, devlet kurumlarına olan güvenin sarsılması ve genel olarak öfke ve duyguların kışkırtılması amaçlanmaktadır.

Yurtdışından savaş ilan etmeden ama meşru olmayan yöntemlerle etkileme yöntemleri kullanıldığı zaman hibrid tehditten bahsedilir: hybride Bedrohung. Dezenformasyon kampanyaları da bu başlık altına girebilir.

Herkes dezenformasyona karşı bir şey yapabilir.

Ayrıca bunlar internette analog çağda olduğundan çok daha hızlı ve kontrolsüz yayılabiliyorlar. Sosyal medyada herşeyin saniyeler içinde paylaşılması, beğenilmesi ve yorumlanması mümkün oluyor. Ve insanın kendisinin dezenformasyon yayması giderek kolaylaşıyor ve ucuzluyor: Neredeyse herkesin bir sosyal medya hesabı var ve bu şekilde prensip olarak (en azından teorik olarak) dezenformasyon oluşturma ve geniş bir kitleye ulaştırma imkânı var.

Bu sebeple yanıltıcı bilgilerin yayılmasına düşünmeden paylaşma yolu ile de olsa bizzat katkıda bulunmamak bir o kadar önemlidir. Şu üç adım dezenformasyonu tanımanızda yardımcı olacaktır: drei Schritte

Hükümet Sözcü Yardımcısı Ulrike Demmer blogcu Louisa Dellert ile medya ve iletişimde yalan haber denen gelişme ("Fake-News")  ve de dezenformasyon hakkında konuştu. Söyleşinin tamamı için: Gespräch.